Քիմիական խաչբառ

Տրված են քիմիական տարրեիր էլեկտրոնային բանաձևերը: Համապատասխան վանդակում գրել քիմիական տարրի անվանումը:

1) ջրածին
2) կալիում
3) մագնեզիում
4) ազոտ
5) ծծումբ
6) նեոն
7) նեոն
8) բերիլիում
9) սիլիցիում
10) կալցիում
11) ֆտոր
12) ալյումին

---

1. Այն տարրը, որի կարգաթիվը 8 է:

թթվածին

2. Այն տարրը, որի Հարաբերական ատոմային զանգվածը մոտավորապես 40 է և 4-րդ պարբերությունում է:

կալցիում

3. Այն տարրը, որը նշանակում են S տառով:

ծծումբ

4. 2-րդ պարբերության, 5-րդ խմբի տարրը:

ազոտ

5. Այն տարրը, որն ունի 79 պրոտոն և էլեկտրոն:

ոսկի

6. Այն տարրը, որը 1-ին պարբերության 8-րդ խմբում է:

հելիում

7. Ո՞վ է աղյուսակի հեղինակը:

մենդելեև

8. Այն տարրը, որն ունի 12 պրոտոն, 12 նեյտրոն և 12 էլեկտորն:

մագնեզիում

Քիմիա․ Ապրիլի 13

1. Բացատրե՛ք «ատոմ» բառի իմաստը և տվե՛ք նրա սահմանումը:

Ատոմ բառը հունարեն ատոմոս բառից է, որը թարգմանաբար նշանակում է անբաժանելի: Ատոմները նյութի փոքրագույն, քիմիապես անբաժանելի մասնիկներն են, էլեկտրաճեզոք են:

2. Պատկերացրե՛ք, որ ձեր ձեռքին կախարդական փայտիկ է, և դուք փոխարկում եք․

ա) քարը՝ ավազի
բ) թթվածինը՝ օզոնի
գ) սառույցը՝ գոլորշու
Ո՞ր դեպքում եք դուք քիմիական փոխարկում կատարել:

3. Հետևյալ նյութերից որո՞նք են պարզ․

ջուր, օզոն, պղինձ, թթվածին, ազոտ

4. Լրացրե՛ք բաց թողած բառը.

«Քիմիական տարրը միատեսակ հատկություններով օժտված ատոմի որոշակի տեսակ է»:
5. Ո՞ր պնդումներն են վերաբերում պարզ նյութին, որո՞նք բարդ նյութին.

ա) ջուրը կազմված է ջրածնի և թթվածնի ատոմներից
բ) մեխը պատրաստված է երկաթից
գ) ածխաթթու գազը կազմված է ածխածնի և թթվածնի ատոմներից
դ) մատիտի գրաֆիտը կազմված է ածխածնի ատոմներից
ե) շաքարը կազմված է ածխածնի, թթվածնի և ջրածնի ատոմներից:

Պարզ նյութեր են՝ բ, դ
Բարդ նյութեր են՝ ա, գ, ե

Քիմիայի ինքնաստուգում․ Ապրիլի 7

1. Ատոմում առկա էլեկտրոնների քանակը համընկնում է․․․

• պրոտոնների քանակում
• նեյտրոնների քանակին
• նեյտրոնենրի և պրոտոնների գումարային քանակին
• նեյտրոնների և պրոտոնների քնակների տարբերությանը

2. Հետևյալ մեծություններից որի՞ հետ է համընկնում քիմիական տարրի ատոմի էներգիական մակարդակների թիվը՝ հիմնական վիճակում:

• կարգաթվին
• խմբի համարին
• պարբերության համարի
• հարաբերական ատոմային զանգվածին

3. Որքա՞ն կարող է լինել էլեկտրոննի առավելագույն քանակն ատոմի երրորդ էներգիական մակարդակում․

• 30
• 8
• 18
• 2

4. Ո՞ր քիմիական տարրի էլեկտրոնային ուրվագիրն է պատկերված․

• N
• O
• C

5. Քիմիական տարրեիր պարբերական համակարգի առաջին խմբի գլխավոր ենթախմբի տարրերն ունեն նույն թվով․․․

• էլեկտրոններ
• նեյտրոններ
• պրոտոններ
• էլեկտրոնների արտաքին էներգիական մակարդակում

6. Որքա՞ն է պրոտոնի լիցքը․

• {0}
• {+1}
• {-1}
• {+2}

7. Միջուկի միևնույն դրական լիցքով ատոմների համախումբը կոչվում է․․․

• տարր
• մոլեկուլ
• ատոմ
• իոն

8. Միջուկում պրոտոնների միևնույն թիվն ունեցող նույն քիմիական տարրի ատոմների տարրատեսակները, որոնք տարբերվում են նեյտրոնների թվով, հետևաբար՝ և հարաբերական ատոմային զանգվածով, անվանում են․․․

• մոլեկուլներ
• իզոտոպներ
• նեյտրոններ
• էլեկտրոններ

9. Ին՞չ մասնիկներից է կազմված ատոմի միջուկը․

• միայն դրական
• միայն լիցք չունեցող
• դրական և լիցք չունեցող
• դրական, բացասական և լիցք չունեցող

Քիմիական կապերի տեսակները

1. Լրացրե՛ք բացթողումները հետևյալ նախադասություններում.

Ոչ մետաղների ատոմների միջև առաջանում է կովալենտային կապ:
Մետաղների ատոմների միջև առաջանում է մետաղային կապ:
Մետաղների և ոչ մետաղների ատոմների միջև առաջանում է իոնային կապ:

2. Քանի՞ չզույգված էլեկտրոն է առկա ածխածնի, ծծմբի, քլորի, սիլիցիումի, ֆոսֆորի ատոմներում:

3. Ո՞ր քիմիական կապն է անվանվում կովալենտային: Բերե՛ք օրինակներ:

Կովալենտային է կոչվում այն քիմիական կապը, որն առաջանում է երկու ատոմի միջև ընդհանրացված էլեկտրոնային զույգի միջոցով: Օրինակ՝ երկու ջրածնի ատոմների կապ, երկու քլորի ատոմների կապ:

4. Ո՞ր քիմիական կապն է անվանվում կովալենտային ոչ բևեռային: Բերե՛ք օրինակներ:

Եթե կովալենտային կապն առաջանում է նույն տարրի երկու ատոմների միջև, ապա այն կոչվում է ոչ բևեռային կովալենտային կապ: Օրինակ՝ երկու ջրածնի ատոմների կապ, երկու քլորի ատոմների կապ:

Օգանեսոն

Օգանեսոնը Մենդելեևի պարբերական աղյուսակի 118-րդ տարրն է: Արհեստականորեն սինթեզված ռադիոակտիվ տարր է, այդ պատճառով բնության մեջ չի հանդիպում: Անվանումը ստացել է ակադեմիկոս Յուրի Ցոլակի Հովհաննիսյանի պատվին:

Տարրը իներտ գազ է, սակայն դրա հատկությունները, այդ խմբին պատկանող այլ տարրերից տարբերվում են: Օգանեսոնը եզրափակում է Մենդելեևի աղյուսակի յոթերորդ պարբերությունը, չնայած որ դրա հայտնագործման պահին դեռ լրացված չէր աղյուսակի 117-րդ վանդակը՝ տենեսինը:

Օգանեսոնը ստացվել է հետևյալ միջուկային ռեակցիայի արդյունքում.

Հիմնական տեղեկություններ

Անվանում	Օգանեսոն / Oganesson
Սիմվոլ	Og
Կարգաթիվ	118
Պարպերություն	7
Խումբ	XVIII
Հալման ջերմաստիճան	23,5 Կ
Եռման ջերմաստիճան	350±30 K, 80±30 °C
Հարաբերական ատոմային զանգված	294,214(5)

Տարրի բնութագրում. Գրավոր աշխատանքի հարցեր

I. Բնությագրե՛լ համար 34 տարրը.

1. Դիրքը պարբերական համակարգում
պարբերություն՝ 4, խումբ՝ VI, ենթախումբ՝ գլխավոր
2. Ատոմի բաղադրությունը
34 պրոտոն, 34 էլեկտրոն, 45 նեյտրոն
3. Էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածք
+34 )2)8)18)6
4. Էլեկտրոնային բանաձև, Բջջային կառուցվածք

II. Ո՞ր տարրի մոտ է ավելի ուժեղ արտահայտված մետաղական հատկությունները:

Կալիում (K) թե Կալցիում (Ca)
K +19 )2)8)8)1
Ca +20 )2)8)8)2
Կալիումը ավելի ակտիվ մետաղ է, քան կալցիումը, որովեհտև կալիումը ավելի հեշտ կկորցնի 1 էլեկտրոն, քան կալցիումը՝ 2:

Նատրիում (Na) թե Կալիում (K)
Na +11 )2)8)1
K +19 )2)8)8)1
Կալիումը ավելի ակտիվ մետաղ է, քան նատրիումը, որովեհտև կալիումը ավելի շուտ կկորցնի 1 էլեկտրոնը 4-րդ շերտից, քան նատրիումը՝ 1 էլեկտրոնը 3-րդ շերտից:

II. Ո՞ր տարրի մոտ է ավելի ուժեղ արտահայտված ոչ մետաղական հատկությունները:

Աղոտ (N) թե Թթվածին (O)
N +7 )2)5
O +8 )2)6
Թթվածինը ավելի ակտիվ ոչմետաղ է, քան ազոտը, որովհետև թթվածինը ավելի շուտ կլրացնի 2 էլեկտրոն, քան ազոտը՝ 3:

Աղոտ (N) թե Ֆոսֆոր (P)
N +7 )2)5
P +15 )2)8)5
Ազոտը ավելի ակտիվ ոչմետաղ է, քան ֆոսֆորը, որովհետև ազոտը ավելի շուտ կլրացնի 3 էլեկտրոնը 2-րդ շետից, քան ֆոսֆորը՝ 1 էլեկտրոնը 3-րդ շերտից:

---

Պարբերություններում մետաղական հատկությունները թուլանում են, ոչմետաղականները՝ ակտիվանում են: Իսկ խմբերում մետաղական հատկությունները ուժեղանում են, ոչմետաղականները՝ թուլանում:

Արծաթ

քիմիական նշան- Ag[argentum]

կարգաթիվ-47

միջուկի լիծք-+47

հարաբերակա ատոմի զանգված-108

մեկ ատոմի զանգված-

պարբերություն- հինգերորդ

խումբ- առաջին

ենթախումբ-երկրորդական

ատոմի բաղադրություն-

մետաղ է, թե ոչ մետաղ- մետաղ

օքսիդացման աստիճան- 2, 1

իզոտոպներ-արծաթը բա,, ղկացած է ¹⁰⁷Ag(51, 35 %) և ¹⁰⁹Ag(48, 65 %) կայուն իզոտոպներից։

հավաքել տեղեկություններ այդ տարրի մասին՝տարածվածությունը,հատկությունները,որ նյութերի բաղադրության մեջ է մտնում այդ տարրը,այդ նյութերի կիրառումը:

 Եգիպտոսում պեղվել են ավելի քան 6000 տարվա հնություն ունեցող արծաթե զարդեր։ Արծաթը մեծ մասամբ օգտագործվում է համաձուլվածքների ձևով մանրադրամներ, ոսկերչական զարդեր, կենցաղային իրեր պատրաստելու համար։ Մաքուր արծաթը օգտագործվում է արտադրական սարքեր և ռադիոմասեր երեսապատելու, ցինկարծաթային կուտակիչներ պատրաստելու համար։ Մաքուր արծաթը կիրառվում է նաև քիմիական սինթեզում որպես կատալիզատոր։ Արդյունաբերության մեջ արծաթը ստանում են հիմնականում կապարի և պղնձի կոնցենտրատների վերամշակումից։ Սև պղնձից արծաթը անջատում են էլեկարոլիտային ռաֆինացման ժամանակ։ Սև կապարից արծաթն անջատում են ցինկի միջոցով։ Լուծվելով ցինկում՝ այն անջատվում է ցինկի փրփուրի հետ, որից ցինկը հեռացնում են թորելով (1250 °C)։ Կա հետևյալ նյութերի բաղադրության մեջ՝

• արգենտիտ (արծաթ-ծծումբ)
• պիրարգիրիտ (արծաթ-ծարիր-ծծումբ)
• կերարգիրիտ (արծաթ-քլոր)
• պրուստիտ (արծաթ-արսեն-ծծումբ)
• բրոմարգերիտ (արծաթ-բրոմ)
• ստեֆանիտ (արծաթ-ծարիր-ծծումբ)
• պոլիբազիտ (արծաթ-պղինձ-ծարիր-ծծումբ)
• ֆրեյբերգիտ (պղինձ-ծծումբ-արծաթ)
• դիսկրազիտ (արծաթ-ծարիր) և այլն։

Էլեկտրոնների բաշխումը ատոմում: s,p,d,f էլեկտրոններ

S են կոչվում այն էլեկտրոնները որոնք պտտվելիս առաջացնում են գնդաձև ամպեր։
P են կոչվում այն էլեկտրոնները որոնք պտտվելիս առաջացնում են ութաձև։
D են կոչվում այն էլեկտրոնները որոնք օտտվելիս առաջացնում են ծաղկաձև ամպեր։
F երկկողմանի ծաղկաձև ամպերն են։

Քիմիա

S են կոչվում այն էլեկտրոնները, որոնք պտտվելիս առաջացնում են գնդաձև ամպեր: S-ի մեջ կարող են տեղավորվել մինչև երկու էլեկտրոն:p են կոչվում այն էլեկտրոնները, որոնք պտտվելիս առաջացնում են ութաձև կամ հանտելաձև: Դրա մեջ 6 էլեկտրոն: D են կոչվում այն էլեկտրոնները, որոնք պտտվելիս առաջացնում են ծաղկաձև ամպեր: Դրա մեջ տեղավորվում է 10 էլեկտրոն: F են կոչվում այն էլեկտ. որոնք պտտվելիս առաջացնում են երկկողմանի ծաղկաձև ամպեր: Դրա մեջ տեղավորվում են 14 էլեկտրոն: